Δευτέρα 23 Ιουνίου 2008

Συνέντευξη για την τουριστική εκπαίδευση στη Λία Φαληρέα του περιοδικού "ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ"


ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑ ΣΤΗΝ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ: Όρος επιβίωσης για τον τουρισμό μας

Κύριε Σκουλά, ας υποθέσουμε πως έχω έναν γιο ή μια κόρη, απόφοιτο Λυκείου. Ερωτώ:

1. Γιατί τουριστικές σπουδές; Είναι απλά μια λύση για «κακούς» μαθητές που δεν έχουν τη δυνατότητα να γίνουν γιατροί ή δικηγόροι; 

Απάντηση:
Ας ξεκαθαρίσουμε τους ορισμούς. Για μας, κακοί μαθητές δεν είναι εκείνοι που χαρακτηρίζονται έτσι από ένα παρωχημένο εκπαιδευτικό σύστημα που βασίζεται στην αποστήθιση, αρνείται την αναλυτική και κριτική σκέψη και κρίνει τον μαθητή ή τη μαθήτρια με βάση τις πανελλήνιες, στις οποίες οι νέοι μας ρισκάρουν το μέλλον τους σε μια «κακή» ή «καλή» ώρα.

Ασφαλώς πρέπει να υπάρχουν αυστηρά κριτήρια επιλογής (και εμείς τα έχουμε), αλλά αυτά πρέπει να λαμβάνουν υπόψη τα συνολικά μαθησιακά επιτεύγματα και τις προοπτικές του υποψηφίου σε μια μακρά περίοδο αλλά και ένα ακόμα, πολύ σημαντικότερο κριτήριο: Τι ενδιαφέρει τον υποψήφιο; Ποια είναι τα όνειρα και οι προσωπικοί του στόχοι; Τι του αρέσει να κάνει;

Στην περίπτωσή μας, αν κάποιος δεν αγαπά τους ανθρώπους με τους οποίους θα διαδρά μια ζωή και αν δεν είναι διατεθειμένος να εργάζεται σκληρά ατελεύτητες ώρες (αυτό απαιτεί η φύση του επαγγέλματος), δεν γίνεται δεκτός. Όσοι, όμως, γίνονται δεκτοί και καταβάλλουν την απαραίτητη προσπάθεια, μπορούν να προσβλέπουν σε μια πλούσια καριέρα με πολλαπλά οφέλη. Γιατί όμως τουριστικές σπουδές και όχι σπουδές σε κάποιον άλλο κλάδο; Είναι σ’ όλους γνωστό πως το εκπαιδευτικό μας σύστημα, ιδιαίτερα εκείνο της ανώτατης εκπαίδευσης είναι ασύνδετο με τις ανάγκες της αγοράς εργασίας. Έτσι παράγουμε χιλιάδες πτυχιούχους με καλά, ενδεχομένως, πτυχία που καταλήγουν στην έρημο της ανεργίας και της μιζέριας.

Στον νευραλγικό τουριστικό και ξενοδοχειακό τομέα που αποτελεί και την κινητήρια δύναμη της οικονομικής και κοινωνικής ανάπτυξης της χώρας, οι επιχειρήσεις αναζητούν, εναγώνια αλλά μάταια, στελέχη με πανεπιστημιακή παιδεία και εκπαίδευση για να ανταποκριθούν στις ανάγκες του σύγχρονου ανταγωνιστικού περιβάλλοντος. Σ’ αυτήν της την υποχρέωση, η πολιτεία παίρνει πολύ κακό βαθμό.

Σε κανένα κρατικό πανεπιστήμιο δεν υπάρχει και δεν λειτουργεί ούτε μια προπτυχιακή σχολή ή τμήμα για το τουριστικό μάνατζμεντ. Για την κάλυψη αυτού του κενού και την ανταπόκριση σ’ αυτή την ανάγκη, Έλληνες ξενοδόχοι με όραμα για τον τουρισμό του μέλλοντος, χρηματοδοτούν και λειτουργούν το Εκπαιδευτικό ίδρυμα TRINITY το οποίο έχει ήδη κερδίσει παγκόσμια αναγνώριση.

2. Βέβαια, η διαχείριση του τουριστικού και ξενοδοχειακού τομέα δεν μπορεί να γίνει μονάχα από αποφοίτους πανεπιστημίων. Προφανώς χρειάζονται πολλές ειδικότητες όπως μάγειροι, σερβιτόροι, ρεσεψιονίστ, καμαριέρες, κ.λπ., Τι σπουδές και τι πρακτική προετοιμασία χρειάζονται γι’ αυτές τις ειδικότητες;

Απάντηση: Ορθή η παρατήρηση και η ερώτηση που την συνοδεύει αγγίζει την ουσία της ποιοτικής εξυπηρέτησης στα ξενοδοχεία αλλά και σε άλλες τουριστικές επιχειρήσεις. Οι άνθρωποι που βρίσκονται στην πρώτη γραμμή επαφής με τον φιλοξενούμενο πελάτη – Έλληνα ή ξένο – είναι εκείνοι που διαμορφώνουν την εικόνα μας. Είναι οι κατ’ εξοχήν πρέσβεις του τουρισμού μας. Για να ανταποκριθούν ικανοποιητικά σ’ αυτή την αποστολή, χρειάζονται τρία στοιχεία: Άριστη θεωρητική εκπαίδευση και κατάρτιση, πρακτική εξάσκηση σε περιβάλλον ποιότητας αλλά και απόκτηση τουριστικής και κοινωνικής κουλτούρας. Η γνώση ξένης γλώσσας ή, καλύτερα, γλωσσών είναι αυτονόητη.

Η κατάρτιση σε τεχνικές δεξιότητες, λόγω της φύσης του γνωστικού αντικειμένου, είναι αποτελεσματική όταν γίνεται σε περιβάλλον που προσφέρει βιωματική εμπειρία στους σπουδαστές. Αυτό επιτυγχάνεται σε ικανοποιητικό βαθμό στις σχολές του ΟΤΕΚ, μέσες και ανώτερες, που στεγάζονται μέσα σε ξενοδοχειακές μονάδες, δηλαδή στο φυσικό περιβάλλον, εκεί που παράγονται και προσφέρονται οι τουριστικές υπηρεσίες και γίνεται η αναγκαία πρακτική εξάσκηση. Τα Ι.Ε.Κ. και τα Τ.Ε.Ι., δυστυχώς δεν παρέχουν τέτοιες δυνατότητες.

Για παράδειγμα, ακόμα και στο TRINITY που είναι πανεπιστημιακού επιπέδου, οι φοιτητές και φοιτήτριες διαβιούν, παρακολουθούν μαθήματα και ασκούνται μέσα στο πεντάστερο ξενοδοχειακό και συνεδριακό συγκρότημα Terra Maris. Απολαμβάνουν όλες τις υπηρεσίες και ανέσεις οι οποίες προσφέρονται στους υψηλού επιπέδου τουρίστες και έτσι αποκτούν την απαραίτητη κουλτούρα με βιωματικό τρόπο. Με την υποχρεωτική και εποπτευόμενη πρακτική εξάσκηση, κάθε καλοκαίρι, μαθαίνουν να διευθύνουν τα διάφορα τμήματα και ολόκληρη την επιχείρηση και έτσι προετοιμάζονται για διευθυντική καριέρα Στην τουριστική εκπαίδευση, είναι απολύτως απαραίτητος ο αρμονικός συνδυασμός επιστημονικής θεωρίας και πρακτικής εφαρμογής σε πραγματικές συνθήκες λειτουργικής καθημερινότητας.

3. Ποια είναι η σημερινή κατάσταση της τουριστικής μας αγοράς και πως εξελίσσεται; Τι προσδιορίζει την ανταγωνιστικότητα για μας; Mε βάση τις διεθνείς τάσεις και τη θέση μας στην αγορά, τι καινούργιο και πιο ενδιαφέρον μπορούν να ακολουθήσουν οι νέοι;
Απάντηση: Όλο το σύστημα της τουριστικής εκπαίδευσης, επί δεκαετίες, ήταν προσαρμοσμένο στο προϊόν που ζητούσαν και, εν πολλοίς, ζητούν ακόμα οι μεγάλοι ξένοι τουριστικοί οργανισμοί και προσφέραμε εμείς, ικανοποιώντας τις συγκεκριμένες ανάγκες του μαζικού, παραθεριστικού και συνεπώς εποχικού τουρισμού,το γνωστό «ήλιος, θάλασσα» και κάποιες, αρχαιολογικού και ενίοτε φυσιολατρικού χαρακτήρα εκδρομές.

Η εκπαίδευση είχε στόχο την απόκτηση τεχνικών, κυρίως, δεξιοτήτων για το προσωπικό εξυπηρέτησης και διαχειριστικών και, όχι κατ’ ανάγκην, διευθυντικών γνώσεων και ικανοτήτων, για στελέχη ξενοδοχειακών μονάδων και τουριστικών γραφείων. Αυτό είχε σαν αποτέλεσμα τη δυσκολία προσέλκυσης φιλόδοξων και ταλαντούχων υποψηφίων για τις τουριστικές σχολές και την έξοδο από το επάγγελμα διπλωματούχων των τουριστικών σχολών που δεν βολεύονταν με εξάμηνη εργασία και εξάμηνη αργία με την ταπεινωτική εξάρτηση από το Ταμείο Ανεργίας. Η κατάσταση αυτή οδηγούσε στην πρόσληψη ανειδίκευτων και απαίδευτων υπαλλήλων που «μετά το μάζεμα των ελιών» και την περαίωση άλλων αγροτικών ασχολιών, έρχονταν να καλύψουν, ευκαιριακά, εποχικές ανάγκες του τουρισμού.

Ένας πολύ μεγάλος αριθμός επιχειρηματιών-εργοδοτών φαίνεται να βολεύτηκε μ’ αυτή την κατάσταση. Η αδυναμία αυτής της προσέγγισης έγινε προφανής όταν νέοι ανταγωνιστές με πολύ χαμηλότερο από μας κόστος παραγωγής (ωριαίο κόστος προσωπικού που δεν ξεπερνά το ένα τέταρτο του δικού μας) μπήκαν δυναμικά στη γειτονιά μας προσφέροντας μια ασυναγώνιστη σχέση αξίας/τιμής στον φιλοξενούμενο τουρίστα. Αποτέλεσμα: η ανταγωνιστικότητά μας μπήκε σε περίοδο παρατεταμένης κρίσης αφήνοντας τα ξενοδοχεία από Γ’ κατηγορίας και κάτω (και αρκετά Β’), χωρίς ελπίδα επιβίωσης.

Η εκ των πραγμάτων επιβαλλόμενη ανάγκη επανατοποθέτησης στη διεθνή τουριστική αγορά (repositioning) με αναβαθμισμένα, πιο ποιοτικά και πιο σύνθετα προϊόντα που ικανοποιούν πιο εκλεκτικούς, πιο απαιτητικούς και πιο εύπορους τουρίστες συνάντησε μεγάλα εμπόδια. Παρά την προφανή υστέρησή μας σε γενικές υποδομές που εξασφαλίζουν άνετη προσβασιμότητα (αεροδρόμια, λιμάνια, οδικά δίκτυα, κ.λπ.), πολλοί επιχειρηματίες με όραμα, τόλμη και επαγγελματισμό, κατάφεραν να φτιάξουν αξιόλογες μονάδες σε μορφή σύγχρονων ολοκληρωμένων συγκροτημάτων εμπλουτισμένων με σύγχρονους συνεδριακούς χώρους, spa, κέντρα θαλασσοθεραπείας, αθλητικο-τουριστικές εγκαταστάσεις, και χώρους εστίασης που προσφέρουν πλούσιες γαστρονομικές και οινικές εμπειρίες.

Αυτή η υψηλού επιπέδου τουριστική προσφορά, δημιουργεί ευκαιρίες σε νέα και ενδιαφέροντα επαγγέλματα και καριέρες για φιλόδοξους νέους που ακολουθούν εξειδικευμένες σπουδές. Για παράδειγμα, οι πρώτοι απόφοιτοι του τετραετούς προγράμματος του TRINITY στον τομέα ConventionEvent & Exhibition Management θα εισέλθουν στην εξειδικευμένη και γοργά αναπτυσσόμενη αυτή αγορά, τον Απρίλιο του 2008 και είναι ήδη περιζήτητοι.

4. Τι προτείνετε; Δευτεροβάθμιες, ανώτερες, ανώτατες, μεταπτυχιακές σπουδές; Δημόσια ή ιδιωτική εκπαίδευση; Στην Ελλάδα ή στο εξωτερικό; Ποια επιλογή σπουδών υπόσχεται καλύτερη επαγγελματική αποκατάσταση και καριέρα;
Απάντηση: Η συζήτησή μας, βεβαίως, αφορά στην τουριστική εκπαίδευση. Για νέους και νέες που δεν ενδιαφέρονται για πανεπιστημιακές σπουδές, οι δημόσιες σχολές του ΟΤΕΚ (πρώην ΕΟΤ), μέσες και ανώτερες, είναι ό,τι καλύτερο διαθέτουμε και τις συνιστώ ανεπιφύλακτα.

Στα ερωτήματα δημόσια ή ιδιωτική εκπαίδευση, στην Ελλάδα ή στο εξωτερικό, η επιλογή, πιστεύω πρέπει να γίνεται στη βάση δυο κριτηρίων: Ποιότητα σπουδών (ουσιαστικό αντίκρισμα του πτυχίου στην αγορά εργασίας) και κόστος σπουδών. Ελληνικά Δημόσια: Όπως είπαμε, δεν υπάρχει καμιά προπτυχιακή σχολή στα Ελληνικά δημόσια πανεπιστήμια για τουριστικό και ξενοδοχειακό μάνατζμεντ. Κρίμα! Δύο-τρία ΤΕΙ (Αθήνα, Ηράκλειο, Θεσσαλονίκη) καθώς και τα πολύ καλά μεταπτυχιακά προγράμματα των Πανεπιστημίων Αιγαίου, Πειραιώς και Πάτρας, προσφέρονται για καριέρα σε επιτελικές θέσεις του δημοσίου αλλά όχι για τον ιδιωτικό τομέα. Οι τριετούς φοίτησης Ελβετικές επαγγελματικές σχολές είναι καλές με επαρκή πρακτική εξάσκηση, αλλά ακριβούτσικες και δεν προσφέρουν γενική παιδεία. Τα Αγγλικά κολεγιακά και πανεπιστημιακά τουριστικά προγράμματα είναι, στη μεγίστη πλειονότητά τους, πολύ θεωρητικά και δεν εξασφαλίζουν απασχόληση και καριέρα στον ιδιωτικό τομέα. Συνιστώ προσοχή. Το καλύτερο επίπεδο σπουδών για τουριστικό και ξενοδοχειακό μάνατζμεντ σε συνδυασμό με πρακτική εξάσκηση (internship) προσφέρεται σε πανεπιστημιακά ιδρύματα των ΗΠΑ και του Καναδά (με μερικά από τα οποία συνεργαζόμαστε ισότιμα), όμως το κόστος διδάκτρων και διαμονής είναι δυσβάσταχτο για τη μέση Ελληνική οικογένεια.

Το πρόγραμμα σπουδών του TRINITY επικεντρώνεται στο Τουριστικό και Ξενοδοχειακό Μάνατζμεντ, είναι δε εμπλουτισμένο με έναν σημαντικό αριθμό μαθημάτων γενικής πανεπιστημιακής παιδείας για την ολοκλήρωση του μορφωτικού ορίζοντα των φοιτητών του, ενώ προσφέρεται και μεταπτυχιακό πρόγραμμα με ευθύνη και υπογραφή Αμερικανικού πανεπιστημίου. Παράλληλα, παρέχει στους φοιτητές και φοιτήτριές του αμειβόμενη πρακτική εξάσκηση, εξασφαλισμένη επαγγελματική αποκατάσταση και ευκαιρίες διεθνούς καριέρας στο τουριστικό και ξενοδοχειακό μάνατζμεντ για τους πτυχιούχους, ενώ το κόστος σπουδών είναι πολύ προσιτό για τη μέση ελληνική οικογένεια.

Χρησιμοποιεί ήδη αυστηρά συστήματα αξιολόγησης λειτουργίας, ακαδημαϊκών προγραμμάτων, διδασκόντων και φοιτητών προκειμένου να εξασφαλίσει υψηλή ποιότητα σπουδών. Φιλοξενεί ήδη φοιτητές από 18 χώρες.

5. Ποια εκπαιδευτήρια κάνουν καλά τη δουλειά τους και ποιοι μας κοροϊδεύουν για να πληρώνουμε δίδακτρα; Με ποιο θεσμικό πλαίσιο εποπτεύει, ελέγχει και πιστοποιεί η Πολιτεία; Από ποιον και με ποια κριτήρια κατοχυρώνονται τα επαγγελματικά δικαιώματα των αποφοίτων;

Απάντηση:
Υπάρχουν κάποια σοβαρά εκπαιδευτήρια που κάνουν συνειδητά τη δουλειά τους και υπάρχουν πολύ περισσότερα που εκμεταλλεύονται την άγνοια των γονέων και την επιθυμία τους να πάρουν τα παιδιά τους κάποιο πτυχίο. Τα τελευταία τα ονομάζω «εκπαιδευτικά παραμάγαζα». Δεν θα μπω στον πειρασμό να κατονομάσω με κίνδυνο να παρανομήσω. Εξάλλου, κανείς δεν με διόρισε κριτή. Όμως, ας μου εξηγήσει κάποιος πώς είναι δυνατόν, από λίγα δωμάτια ενός κτηρίου, να προσφέρονται, με αδρή αμοιβή, έως 20 Bachelor Degrees και έως 15 Master Degrees.

Τι αντίκρισμα άραγε έχουν αυτά τα πτυχία και ποιες ελπίδες απασχόλησης προσφέρουν;. Ας είναι προσεκτικοί οι γονείς και οι νέοι που θέλουν να σπουδάσουν. Ο μεγάλος ένοχος όμως σ’ αυτή την εκπαιδευτική παρωδία είναι το κράτος. Το τεράστιο νομοθετικό κενό που αφήνει η έλλειψη νομοθετικού πλαισίου για την μη κρατική παιδεία και εκπαίδευση, επιτρέπει σ’ όποιον επιθυμεί να ιδρύσει εκπαιδευτήριο με μια απλή δήλωση στην αρμόδια Διεύθυνση Εμπορίου της Νομαρχίας που θα ονομάζεται «Εργαστήριο Ελευθέρων Σπουδών». Χωρίς προϋποθέσεις, χωρίς standards, χωρίς εποπτεία, χωρίς αξιολόγηση και χωρίς κανέναν έλεγχο. Όλοι στο ίδιοι τσουβάλι – καλοί, μέτριοι και κακοί.

Το αποκορύφωμα της ιλαροτραγωδίας είναι ότι όσα από τα εκπαιδευτήρια κατάφεραν να γίνουν παραρτήματα Αγγλικών Κολεγίων, πολλά από τα οποία είναι αμφιβόλου ποιότητας, μπορούν να κατοχυρώσεων επαγγελματικά δικαιώματα για τους αποφοίτους τους, ενώ καλά σχολεία όπως το Alpine και το Deree, μένουν απ’ έξω. Πώς γίνεται αυτό; Με βάση την οδηγία της Ευρωπαϊκής Ένωσης 36/2005, απόφοιτοι παραρτημάτων Ευρωπαϊκών Κολεγίων αποκτούν επαγγελματικά δικαιώματα από 30 Σεπτεμβρίου 2007.

6. Μετά από όσα είπαμε, τι πρέπει να κάνει το Ελληνικό κράτος για να δημιουργήσει ένα εκπαιδευτικό σύστημα που θα υπηρετήσει την ορθή ανάπτυξη του τουρισμού της χώρας;

Απάντηση:
Να προχωρήσει σε ριζική αναδιάρθρωση του εκπαιδευτικού συστήματος για τον τουρισμό. Είναι καιρός το κράτος:

α) Να πάψει να εθελοτυφλεί, δίνοντας στη σοβαρή ανώτατη μη-κρατική τουριστική παιδεία την αναγνώριση που της ανήκει αντί να της φέρνει εμπόδια.

β) Να προχωρήσει αμέσως στη δημιουργία τουριστικών και ξενοδοχειακών σχολών στα δημόσια πανεπιστήμια.

γ) Τόσο στη δημόσια όσο και στην ιδιωτική ανώτατη τουριστική παιδεία να καθιερωθούν υψηλά διεθνήstandards,να υπάρξει αυστηρή εποπτεία με βάση αυτά τα standards και να υπάρχει αξιολόγηση σχολών, προγραμμάτων και διδακτικού προσωπικού με αντικειμενικά κριτήρια, παρά την αντίδραση του βολεμένου καδημαϊκού κατεστημένου.

δ) Ο αριθμός των εισακτέων στις πανεπιστημιακές και άλλες σχολές να συνδέεται με τη ζήτηση στην αγορά εργασίας. ε) Να προχωρήσει στην εκ βάθρων αναδιοργάνωση της επαγγελματικής και συνεχιζόμενης κατάρτισης, με βάση δοκιμασμένα διεθνή πρότυπα. Για όλα αυτά φαίνεται να συναινούν οι πολιτικές δυνάμεις που όμως δεν βρήκαν το θάρρος να συγκρουστούν με τις συντεχνίες. Ας το κατανοήσουμε. Το σκληρό ανταγωνιστικό περιβάλλον δεν θα μας περιμένει.

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου